روش سنتی کاشت هندوانه دیم در چاله سنبک، یکی از نمونه‌های ارزشمند دانش بومی و کشاورزی سازگار با اقلیم خشک ایران، در تاریخ ۱ شهریور ۱۳۹۶ با شماره ۱۴۲۳ در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس کشور ثبت شده است.
این شیوه کشاورزی که قدمتی حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ سال دارد، در منطقه بیابانی بند ریگ، واقع در ۷ کیلومتری شمال‌شرقی شهرستان آران و بیدگل استان اصفهان و در محدوده‌ای به وسعت ۵۷ هکتار انجام می‌شود. بهره‌گیری از موقعیت خاص توپوگرافی و سطح بالای آب زیرزمینی ناشی از نزدیکی به کوهستان کرکس، امکان کشت هندوانه بدون آبیاری مصنوعی را فراهم کرده است.
در این روش، کشاورزان با حفر چاله‌هایی به عمق حدود یک متر به رطوبت خاک دسترسی می‌یابند. عملیات آماده‌سازی زمین از فروردین‌ماه آغاز شده و شامل جمع‌آوری بقایای گیاهی سال قبل، سوزاندن آن‌ها، تقسیم زمین به کرت‌های سه‌درسه متر و انجام «چال‌برداری» است. در هر کرت، چهار چاله حفر می‌شود که پس از رسیدن به خاک مرطوب، با خاک خشک، کود کبوتری و سپس خاک نم‌دار پر شده و بذرها به‌صورت کپه‌ای کشت می‌شوند. این روش رطوبت پایدار لازم برای رشد بوته‌های هندوانه را بدون نیاز به آبیاری تأمین می‌کند.
هندوانه‌های دیم چاله سنبک نه‌تنها به‌عنوان محصولی سالم و طبیعی شناخته می‌شوند، بلکه ارزش‌های غذایی و دارویی ویژه‌ای دارند. این هندوانه‌ها دارای فیبر بالا، قند پایین و خواص درمانی برای رماتیسم، آرتروز و بیماری‌های کلیوی هستند. همچنین پوست خشک‌شده آن‌ها به‌صورت دمنوش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ثبت و پاسداشت این شیوه سنتی، نشانگر اهمیت دانش بومی در مدیریت منابع طبیعی و نمونه‌ای موفق از کشاورزی پایدار در اقلیم‌های خشک ایران است.
