برای نخستین‌بار، پروژه‌ای پژوهشی با محوریت مستندسازی و بهره‌برداری از دانش سنتی کشاورزی و منابع ژنتیکی توسط مرکز ملی مدیریت منابع ژنتیکی کشاورزی و منابع طبیعی کشور در حال اجراست. با وجود بیش از یک قرن تلاش برای گردآوری، ثبت و حفاظت از منابع ژنتیکی، تاکنون به دلیل ماهیت پیچیده و غیرمادی دانش سنتی، برنامه‌ریزی منسجم و مستمری در این زمینه شکل نگرفته بود. اجرای این طرح، سرآغاز فصلی تازه در حفاظت از دانش بومی و دانش‌محور کشاورزی ایران است.
در چارچوب این برنامه، کارشناسان و پژوهشگران مرکز در روزهای ۱۴ و ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ از مناطق برداشت باریجه در مرق کاشان و کشت سنتی هندوانه بومی در آران و بیدگل بازدید کردند. هدف اصلی این بازدید، بررسی میدانی روش‌های سنتی بهره‌برداری از این منابع ژنتیکی و تعامل مستقیم با کشاورزان بومی و مستند کردن استاندارد این دانش ها بود.
باریجه، گیاهی دارویی با ارزش اقتصادی بالا، به صورت سنتی از مراتع منطقه برداشت می‌شود و نقشی کلیدی در اقتصاد محلی ایفا می‌کند. همچنین روش کاشت سنتی هندوانه، که به‌صورت دیم و بدون آبیاری در ماسه‌های روان کویر می‌روید، به‌دلیل فیبر بالا، قند پایین و مقاومت در برابر تنش‌های محیطی، از اهمیت ژنتیکی و تغذیه‌ای بالایی برخوردار است.
در ادامه این برنامه، اعضای گروه از کارخانه باریج اسانس کاشان، یکی از پیشگامان صنعت اسانس‌های گیاهی در کشور، بازدید کرده و ضمن آشنایی با فرآیندهای صنعتی استخراج و فرآوری گیاهان دارویی، به بررسی ظرفیت‌های توسعه‌ای این حوزه پرداختند.
این بازدید میدانی، بخشی از مأموریت مرکز ملی مدیریت منابع ژنتیکی در راستای شناسایی، مستندسازی و حفظ میراث ناملموس کشاورزی کشور محسوب می‌شود و بستری برای تقویت بهره‌برداری علمی از دانش سنتی ایرانی فراهم می‌آورد
